In de winter van 2025 namen we ons publiek, onder leiding van chef-dirigent Arjan Tien, mee in de laatste voltooide symfonie van Mahler. We werden ondergedompeld in de pieken en dalen, en de ontroerende confrontatie met het einde. We speelden twee concerten waar we enorm trots op zijn; in de Stadsgehoorzaal van Leiden en in Het Concertgebouw Amsterdam.
De laatste voltooide symfonie
Mahler schreef zijn laatste voltooide symfonie in de bergen van Tirol, vlak na het tragische overlijden van zijn dochter Maria. Gevuld met angst voor de dood en afgezonderd van de buitenwereld begon hij aan zijn 9e symfonie. Veel componisten die hem voorgingen, zijn tijdens of na het schrijven van hun 9e overleden, waardoor Mahler vreesde dat deze symfonie zijn laatste zou worden. Deze thema’s van leven en dood zijn dan ook goed hoorbaar. Omringd door de pieken en dalen van de bergen en de verwelkende bloemen in de Alpenweiden ging Mahlers gezondheid achteruit. Geconfronteerd met het einde, terwijl de wereld buiten doorging. Zijn liefde voor het eenvoudige buitenleven weerklinkt in de bewerking van boertige dansen, zijn bespiegeling op hoogte en dieptepunten hoor je terug in het onstuimige derde deel. De slotnoten van het vierde deel klinken als zijn laatste adem. Kort na het voltooien van de symfonie kwam Mahlers grote angst uit en is ook hij overleden.
Confrontatie met het einde
Voor de jonge studenten van het VU-Orkest is het een droom om zo’n groot meesterwerk van de geliefde Mahler te mogen en kunnen spelen. In de 9e symfonie wordt men geconfronteerd met de eindigheid van het leven. Confrontatie met het einde is nu overal te vinden. Het verwelken van bloemen, de wisseling van de seizoenen. Een andere confrontatie waar jeugd- en studentenorkesten mee worstelen, is de onzekere toekomst van de cultuursector. Alles om ons heen ademt cultuur, maar wie weet voor hoe lang. Het is moeilijk, deze wisselvalligheid en mogelijke eindigheid van orkesten. Maar confrontatie met het einde betekent ook bewustwording van het leven en van de kracht van cultuur. Met deze psychologische diepgang die verweven zit in de muziek, pakte het VU-Orkest vol enthousiasme dit meesterwerk aan.
Wij bedanken graag iedereen die heeft meegeholpen aan deze opname, met name Ernst Coutinho, Elbert Besaris en Tom Peeters, en iedereen die kwam luisteren op 21 januari 2025 in Amsterdam.
00:00 Opkomst
00:36 I. Andante Comodo
25:36 II. Im Tempo eines gemächlichen Ländlers. Etwas täppisch und sehr derb
40:22 III. Rondo-Burleske: Allegro assai. Sehr trotzig
53:30 IV. Adagio. Sehr langsam und noch zurückhaltend
Audio-opname: Ernst Coutinho en Tom Peeters Mix: Ernst Coutinho Video-opname en montage: Elbert Besaris
